Κυρήνεια ή Κερήνεια

Πόλη (19.000 κάτ. το 2003) της Κύπρου, πρωτεύουσα του ομώνυμου διοικητικού διαμερίσματος (640 τ. χλμ.). Εκτείνεται στη βόρεια ακτή του νησιού και αποτελεί ένα μικρό γραφικό λιμάνι, το οποίο υπήρξε κυρίως τουριστικό κέντρο έως την τουρκική εισβολή (Ιούλιος 1974). Η πόλη διατηρούσε ακόμα τη γραφικότητά της, με τα παλαιά σπίτια και τα στενά δρομάκια που περιβάλλουν το μικρό λιμάνι της, από το οποίο μικρά σκάφη εκτελούσαν εμπορικές μεταφορές με τη Μικρά Ασία. Η Κ. ανήκει πλέον στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου. Είναι από τις πιο όμορφες περιοχές του νησιού με πλούσιο αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Ιστορία. Χτισμένη στη θέση της παλαιάς πόλης, που ήταν κτίσμα των Αχαιών, στην αρχαιότητα αποτέλεσε έδρα βασιλείου, το οποίο καταλύθηκε, μαζί με άλλα βασίλεια του νησιού, από τον Πτολεμαίο τον Σωτήρα. Κατά τη μέση βυζαντινή περίοδο φαίνεται ότι περιβαλλόταν, όπως και άλλες πόλεις της Κύπρου, από τείχος. Τα οχυρωματικά αυτά έργα χρησιμοποιήθηκαν αργότερα από τους Φράγκους και τους Ενετούς. Από τα σημερινά λείψανα είναι φανερό ότι τα οχυρωματικά έργα της Κ. περιλάμβαναν και το φρούριο που βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του λιμανιού και μια αλυσίδα πύργων στη δυτική πλευρά, τα οποία συνδέονταν με ένα τείχος. Τρεις από τους παλαιούς αυτούς πύργους διατηρούνται σε καλή κατάσταση έως σήμερα: ένας στη νοτιοδυτική πλευρά του λιμανιού, ένας πίσω από τη δημοτική αγορά και ο τρίτος στη βόρεια πλευρά του κεντρικού δρόμου· υπήρχαν όμως και άλλοι. Ο μικρός πύργος που βρίσκεται σχεδόν στο κέντρο του λιμανιού αποτελούσε τμήμα των έργων του παλιού λιμανιού. Κοντά στην ακτή της K., σε βάθος περίπου 30 μ., βρέθηκε το 1969 ένα πλοίο που πιθανολογείται ότι είχε ναυαγήσει μετά το 306 π.Χ. Η μεγάλη σημασία του ευρήματος έγκειται στο ότι είναι το καλύτερα διατηρημένο δείγμα πλοίου της εποχής εκείνης. Ήταν φορτωμένο με περίπου 400 αμφορείς διαφόρων τύπων, κυρίως ροδιακούς και σαμιακούς, με τους οποίους μετέφεραν διάφορα προϊόντα· στο πλοίο εντοπίστηκαν επίσης αμύγδαλα (περίπου 9.000), 29 μυλόπετρες, διάφορα ατομικά σκεύη, αντικείμενα του πληρώματος και νομίσματα.